ಭಾರತದಾದ್ಯಂತ ಅತ್ಯಂತ ಸಂಭ್ರಮದಿಂದ ಆಚರಿಸಲಾಗುವ ಪ್ರಮುಖ ಹಬ್ಬಗಳಲ್ಲಿ ದಸರಾ ಕೂಡ ಒಂದು. ಇದನ್ನು ವಿಜಯದಶಮಿ, ದಶೇರ ಅಥವಾ ದಶೈನ್ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ದಸರಾ ಎಂದರೆ ಕೇವಲ ಒಂದು ಹಬ್ಬವಲ್ಲ, ಇದು ಸಂಸ್ಕೃತಿ, ಇತಿಹಾಸ, ಪೌರಾಣಿಕ ಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕತೆಯ ಸುಂದರ ಸಂಗಮವಾಗಿದೆ. ಈ ಹಬ್ಬವು ದುಷ್ಟತನದ ಮೇಲೆ ಒಳ್ಳೆಯತನದ ವಿಜಯವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ನಾಡಿನಾದ್ಯಂತ ಹೊಸ ಭರವಸೆ ಮತ್ತು ಸಕಾರಾತ್ಮಕತೆಯನ್ನು ತರುತ್ತದೆ. ಒಂಭತ್ತು ದಿನಗಳ ನವರಾತ್ರಿ ಆಚರಣೆಗಳ ಒಂದು ಶೃಂಗಬಿಂದುವಾಗಿರುವ ಈ ಹಬ್ಬವು ವಿಜಯದಶಮಿಯಂದು ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಈ ದಿನ, ಜನರು ತಮ್ಮೊಳಗಿನ ನಕಾರಾತ್ಮಕ ಶಕ್ತಿಗಳನ್ನು ತೊಡೆದುಹಾಕಿ, ಹೊಸ ಆರಂಭಕ್ಕೆ ಸಿದ್ಧರಾಗುತ್ತಾರೆ. 2025ರಲ್ಲಿ ಈ ಮಹೋತ್ಸವದ ಆಚರಣೆಗಳು ಹೇಗೆ ಇರಲಿವೆ, ಅದರ ಆಳವಾದ ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತು ಮಹತ್ವವೇನು ಎಂಬುದನ್ನು ಈ ಲೇಖನದಲ್ಲಿ ಸಮಗ್ರವಾಗಿ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ.
ದಸರಾ 2025: ನಿಖರ ದಿನಾಂಕ, ತಿಥಿ ಮತ್ತು ಶುಭ ಮುಹೂರ್ತ
2025ರಲ್ಲಿ ವಿಜಯದಶಮಿ ಹಬ್ಬವನ್ನು ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2, ಗುರುವಾರದಂದು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಹಬ್ಬವು ನವರಾತ್ರಿಯ ಮುಕ್ತಾಯವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ, ಮತ್ತು ನವರಾತ್ರಿ ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಚಂದ್ರನ ಕ್ಯಾಲೆಂಡರ್ ಪ್ರಕಾರ ಬದಲಾಗುವುದರಿಂದ ದಸರಾದ ದಿನಾಂಕವೂ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹಿಂದೂ ಪಂಚಾಂಗದ ಪ್ರಕಾರ, ಅಶ್ವಿನ ಅಥವಾ ಕಾರ್ತಿಕ ಮಾಸದ ಹತ್ತನೇ ದಿನದಂದು ಈ ಹಬ್ಬವು ಬರುತ್ತದೆ. ಈ ವರ್ಷ ವಿಜಯದಶಮಿಯ ತಿಥಿಯು ಅಕ್ಟೋಬರ್ 1ರಂದು ಮಧ್ಯಾಹ್ನ 3:16ಕ್ಕೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಿ, ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2ರಂದು ಸಂಜೆ 4:26ಕ್ಕೆ ಮುಕ್ತಾಯಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.
ವಿಜಯದಶಮಿಯಂದು ಕೆಲವು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಮುಹೂರ್ತಗಳನ್ನು ಪೂಜೆಗೆ ಅತ್ಯಂತ ಶುಭವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅಪರಾಹ್ನ ಪೂಜಾ ಸಮಯವು ಮಧ್ಯಾಹ್ನ 1:13 ರಿಂದ 3:30 ರವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಶಮೀ ಪೂಜೆ, ಅಪರಾಜಿತಾ ಪೂಜೆ ಮತ್ತು ಸೀಮಾ ಅವಲಂಗನ್ ಮುಂತಾದ ಆಚರಣೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹೊಸ ಉದ್ಯಮಗಳು, ಶಿಕ್ಷಣ ಅಥವಾ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಅಭ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲು ಇದು ಅತ್ಯಂತ ಮಂಗಳಕರ ದಿನವೆಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. ಶಸ್ತ್ರ ಪೂಜೆ ಮತ್ತು ವಿದ್ಯಾರಂಭಕ್ಕೆ ಶುಭ ಸಮಯವು ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2ರಂದು ಸೂರ್ಯೋದಯದಿಂದ ಸಂಜೆ 4:26 ರವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ.
ಮೈಸೂರು ದಸರಾಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ, ವಿವಿಧ ಮಾಹಿತಿ ಮೂಲಗಳಲ್ಲಿ ದಿನಾಂಕಗಳು ವ್ಯತ್ಯಾಸಗೊಂಡಿವೆ. ಮೈಸೂರು ದಸರಾ ಅಧಿಕೃತ ವೆಬ್ಸೈಟ್ನ ಒಂದು ಪುಟದಲ್ಲಿ ದಿನಾಂಕಗಳನ್ನು ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 21 ರಿಂದ ಅಕ್ಟೋಬರ್ 1 ಎಂದು ನಮೂದಿಸಲಾಗಿದ್ದರೂ , ಹೆಚ್ಚು ವಿವರವಾದ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮತ್ತೊಂದು ಸುದ್ದಿ ವರದಿ ಮತ್ತು ಪುಟವು ಮೈಸೂರು ದಸರಾ 11 ದಿನಗಳ ಕಾಲ, ಅಂದರೆ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 22 ರಿಂದ ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2ರ ವರೆಗೆ ನಡೆಯಲಿದೆ ಎಂದು ಖಚಿತಪಡಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ವ್ಯತ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ, ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳ ನಿಖರ ವೇಳಾಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಮಾಹಿತಿಯು ಹೆಚ್ಚು ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹವಾಗಿದೆ. ಪ್ರಮುಖ ಆಕರ್ಷಣೆಯಾದ ಜಂಬೂ ಸವಾರಿ ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2ರಂದು ನಡೆಯುವುದರಿಂದ, ಹಬ್ಬದ ಮುಕ್ತಾಯದ ದಿನವೂ ಅದೇ ಆಗಿರುತ್ತದೆ ಎಂಬುದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ವರ್ಷದ ಪ್ರಮುಖ ದಿನಾಂಕಗಳು ಮತ್ತು ಮುಹೂರ್ತಗಳ ವಿವರಣೆ ಕೆಳಗಿನ ಕೋಷ್ಟಕದಲ್ಲಿ ನೀಡಲಾಗಿದೆ.
| ಹಬ್ಬದ ಹೆಸರು/ಆಚರಣೆ | ದಿನಾಂಕ (2025) | ವಾರ | ಶುಭ ಮುಹೂರ್ತ/ಕಾಲ |
| ವಿಜಯದಶಮಿ | ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2 | ಗುರುವಾರ | ತಿಥಿ ಆರಂಭ: ಅಕ್ಟೋಬರ್ 1, 3:16 PM, ತಿಥಿ ಅಂತ್ಯ: ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2, 4:26 PM |
| ಅಪರಾಹ್ನ ಪೂಜೆ | ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2 | ಗುರುವಾರ | ಮಧ್ಯಾಹ್ನ 1:13 PM – 3:30 PM |
| ಶಸ್ತ್ರ ಪೂಜೆ/ವಿದ್ಯಾರಂಭ | ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2 | ಗುರುವಾರ | ಸೂರ್ಯೋದಯದಿಂದ ಸಂಜೆ 4:26 PM ವರೆಗೆ |
| ಮೈಸೂರು ದಸರಾ ಉದ್ಘಾಟನೆ | ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 22 | ಸೋಮವಾರ | ಬೆಳಿಗ್ಗೆ 10:10 AM – 10:40 AM |
| ಮಹಾನವಮಿ/ಆಯುಧ ಪೂಜೆ | ಅಕ್ಟೋಬರ್ 1 | ಬುಧವಾರ | ಬೆಳಿಗ್ಗೆ 8:00 AM ರಿಂದ |
| ಜಂಬೂ ಸವಾರಿ | ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2 | ಗುರುವಾರ | ಮಧ್ಯಾಹ್ನ 1:00 PM ರಿಂದ |
ದಸರಾ ಹಬ್ಬದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮತ್ತು ಪೌರಾಣಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆ
ದಸರಾ ಹಬ್ಬವು ವಿವಿಧ ಪೌರಾಣಿಕ ಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಘಟನೆಗಳ ಮೇಲೆ ಆಧಾರಿತವಾಗಿದೆ, ಇದು ಹಬ್ಬಕ್ಕೆ ಬಹು ಆಯಾಮದ ಅರ್ಥವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.
ಮಹಿಷಾಸುರ ಸಂಹಾರ: ದುಷ್ಟಶಕ್ತಿಯ ಮೇಲೆ ದೈವಿಕ ಶಕ್ತಿಯ ವಿಜಯ
ದಸರಾ ಹಬ್ಬದ ಅತ್ಯಂತ ಜನಪ್ರಿಯ ಕಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು, ದುರ್ಗಾದೇವಿಯು ಮಹಿಷಾಸುರ ಎಂಬ ರಾಕ್ಷಸನನ್ನು ಸಂಹರಿಸಿದ ಕಥೆ. ಮಾಲಿನಿ ಮತ್ತು ವಿದ್ಯುನ್ಮಾಲಿ ಎಂಬ ರಾಕ್ಷಸ ದಂಪತಿಗೆ ಜನಿಸಿದ ಮಹಿಷಾಸುರ, ಎಮ್ಮೆಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಕಠಿಣ ತಪಸ್ಸು ಮಾಡಿ, ತಪಸ್ಸಿನ ಫಲವಾಗಿ ಸಿಂಹವನ್ನು ಪಳಗಿಸಬಲ್ಲ ಹೆಣ್ಣಿನ ಹೊರತು ಬೇರಾರಿಂದಲೂ ಸಾವು ಬಾರದ ವರವನ್ನು ಪಡೆದಿದ್ದನು. ಈ ವರದಿಂದ ಅಹಂಕಾರಗೊಂಡ ಮಹಿಷಾಸುರನು ದೇವಾದಿ ದೇವತೆಗಳನ್ನು ಸೋಲಿಸಿ ಲೋಕಕ್ಕೆ ಕಂಟಕನಾಗುತ್ತಾನೆ. ಆಗ ದೇವತೆಗಳ ಮೊರೆ ಕೇಳಿದ ಆದಿಮಾಯೆಯು, ದುರ್ಗಾ ದೇವಿಯಾಗಿ ಅವತಾರ ತಾಳಿ, ಮಹಿಷಾಸುರನೊಂದಿಗೆ ಒಂಬತ್ತು ದಿನಗಳ ಕಾಲ ಯುದ್ಧ ಮಾಡಿ ಹತ್ತನೇ ದಿನ ವಿಜಯ ಸಾಧಿಸುತ್ತಾಳೆ. ಈ ವಿಜಯವು ಒಳ್ಳೆಯತನವು ದುಷ್ಟತನದ ಮೇಲೆ ಸಾಧಿಸಿದ ಜಯದ ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ. ಮೈಸೂರು ನಗರದ ಹೆಸರು ಮಹಿಷಾಸುರನನ್ನು ವಧಿಸಿದ ಸ್ಥಳದ ಸ್ಮರಣಾರ್ಥವಾಗಿ ‘ಮಹಿಷೂರು’ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿತು, ನಂತರ ಅದು ಮೈಸೂರು ಎಂದು ಬದಲಾಯಿತು ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆ ಇದೆ.
ರಾವಣ ದಹನ: ಶ್ರೀರಾಮನ ವಿಜಯೋತ್ಸವ
ಮತ್ತೊಂದು ಪೌರಾಣಿಕ ಕಥೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ವಿಜಯದಶಮಿ ಹಬ್ಬವನ್ನು ರಾವಣನ ಮೇಲೆ ಶ್ರೀರಾಮನು ಸಾಧಿಸಿದ ವಿಜಯವನ್ನು ಆಚರಿಸಲು ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ರಾವಣನಿಗೆ ಹತ್ತು ತಲೆಗಳಿದ್ದ ಕಾರಣ ಈ ವಿಜಯೋತ್ಸವವನ್ನು ‘ದಶ ಹರ’ (ಹತ್ತು ತಲೆಗಳ ಸೋಲು) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮುಂದೆ ಈ ಹೆಸರೇ ದಸರಾ ಎಂದು ಪ್ರಚಲಿತವಾಯಿತು. ಉತ್ತರ ಭಾರತದ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ, ಈ ದಿನದಂದು ರಾಮಲೀಲಾ ನಾಟಕಗಳನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಿ, ರಾವಣ, ಕುಂಭಕರ್ಣ ಮತ್ತು ಮೇಘನಾದರ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರತಿಕೃತಿಗಳನ್ನು ದಹನ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಶ್ರೀರಾಮನು ಸೀತೆಯನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಸಾಧಿಸಿದ ವಿಜಯದ ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ.
ರಾವಣನು ಕೇವಲ ರಾಕ್ಷಸನಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ಶಿವನ ಮಹಾನ್ ಭಕ್ತ, ವಿದ್ವಾಂಸ ಮತ್ತು ವೀಣಾ ವಾದಕನಾಗಿದ್ದರೂ, ಆತನ ಅಹಂಕಾರ ಮತ್ತು ಕಾಮುಕತೆಯಂತಹ ದುರ್ಗುಣಗಳೇ ಅವನ ಅವನತಿಗೆ ಕಾರಣವಾದವು. ಈ ಕಥೆಯು, ದಸರಾ ಹಬ್ಬವು ಬಾಹ್ಯ ಶತ್ರುಗಳ ಮೇಲಿನ ವಿಜಯಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ, ನಮ್ಮೊಳಗಿನ ಅಹಂಕಾರ, ಕೋಪ, ಮತ್ತು ದುರಾಸೆಯಂತಹ ದುರ್ಗುಣಗಳ ಮೇಲಿನ ವಿಜಯವನ್ನು ಸಾರುತ್ತದೆ ಎಂದು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.
ಐತಿಹಾಸಿಕ ಹೆಜ್ಜೆಗುರುತುಗಳು: ರಾಜವಂಶಗಳ ಕೊಡುಗೆ
ದಸರಾ ಆಚರಣೆಗಳು ಮೂಲತಃ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಆರಂಭಗೊಂಡವು. 14ನೇ ಶತಮಾನದ ಈ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ‘ಮಹಾನವಮಿ’ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಪತನದ ನಂತರ, ಮೈಸೂರಿನ ಒಡೆಯರ್ ರಾಜವಂಶದ ರಾಜಾ ಒಡೆಯರ್ ಅವರು 1610ರಲ್ಲಿ ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿ ಈ ಹಬ್ಬವನ್ನು ವೈಭವಯುತವಾಗಿ ಆಚರಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಈ ಸಂಪ್ರದಾಯವು ನಂತರ ಹೈದರ್ ಅಲಿ ಮತ್ತು ಟಿಪ್ಪುವಿನ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಹಿನ್ನೆಲೆಗೆ ಸರಿದರೂ, 1799ರಲ್ಲಿ ಮುಮ್ಮಡಿ ಕೃಷ್ಣರಾಜ ಒಡೆಯರ್ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಪುನರಾರಂಭಗೊಂಡು ಮೈಸೂರು ನಗರಕ್ಕೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಂಡಿತು. ಈ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪಲ್ಲಟವು ರಾಜಕೀಯ ಬದಲಾವಣೆಗಳ ನಡುವೆಯೂ ಈ ಹಬ್ಬದ ಪರಂಪರೆ ಎಷ್ಟು ಪ್ರಬಲವಾಗಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.
ದಸರಾ ಹಬ್ಬದ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮಹತ್ವ
ದಸರಾ ಹಬ್ಬವು ಕೇವಲ ಪೌರಾಣಿಕ ಮತ್ತು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಘಟನೆಗಳ ಆಚರಣೆ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಇದು ಆಳವಾದ ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಸಂದೇಶವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
ಆಂತರಿಕ ವಿಜಯದ ಸಂಕೇತ
ಹಬ್ಬದ ಮೂಲಭೂತ ಸಂದೇಶವು ‘ಒಳ್ಳೆಯತನದ ವಿಜಯ’. ಇದು ಬಾಹ್ಯವಾಗಿ ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ನಮ್ಮೊಳಗಿನ ಹೋರಾಟಕ್ಕೂ ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ. ವಿಜಯದಶಮಿಯು ನಮ್ಮೊಳಗಿನ ನಕಾರಾತ್ಮಕ ಭಾವನೆಗಳಾದ ಅಜ್ಞಾನ, ಅಹಂಕಾರ ಮತ್ತು ಅನ್ಯಾಯವನ್ನು ಜಯಿಸಿ, ಧರ್ಮದ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ಮುನ್ನಡೆಯಲು ಪ್ರೇರೇಪಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಆರಂಭ ಮತ್ತು ಸದ್ಗುಣಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಸಮಯವಾಗಿದೆ.
ನವರಾತ್ರಿಯ ಒಂಬತ್ತು ರೂಪಗಳು
ದಸರಾದ ಮುಂಚಿನ ಒಂಬತ್ತು ದಿನಗಳನ್ನು ನವರಾತ್ರಿ ಎಂದು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ದುರ್ಗಾದೇವಿಯ ಒಂಬತ್ತು ವಿಭಿನ್ನ ರೂಪಗಳನ್ನು ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅವುಗಳೆಂದರೆ ಶೈಲಪುತ್ರಿ, ಬ್ರಹ್ಮಚಾರಿಣಿ, ಚಂದ್ರಘಂಟಾ, ಕೂಷ್ಮಾಂಡ, ಸ್ಕಂದಮಾತಾ, ಕಾತ್ಯಾಯಿನಿ, ಕಾಳರಾತ್ರಿ, ಮಹಾಗೌರಿ ಮತ್ತು ಸಿದ್ಧಿದಾತ್ರಿ. ಈ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ರೂಪವೂ ಭಿನ್ನ ಗುಣಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಭಕ್ತರು ಈ ಒಂಬತ್ತು ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಉಪವಾಸ ವ್ರತ ಆಚರಿಸಿ ದೇವಿಯ ಆಶೀರ್ವಾದ ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ.
ಆಯುಧ ಪೂಜೆ: ವೃತ್ತಿ ಮತ್ತು ಪರಿಕರಗಳ ಆರಾಧನೆ
ದಸರಾದ ಒಂಬತ್ತನೇ ದಿನವನ್ನು ಮಹಾನವಮಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ದಿನ ಆಯುಧ ಪೂಜೆ ಅಥವಾ ಶಸ್ತ್ರ ಪೂಜೆಗೆ ವಿಶೇಷ ಮಹತ್ವವಿದೆ. ಈ ದಿನ ನಮ್ಮ ಬದುಕು ಕಟ್ಟಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುವ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಪರಿಕರಗಳನ್ನೂ ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸೈನಿಕರು ತಮ್ಮ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು, ರೈತರು ಕೃಷಿ ಉಪಕರಣಗಳನ್ನು, ವೃತ್ತಿಪರರು ತಮ್ಮ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್, ಯಂತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ವಾಹನಗಳನ್ನು ಪೂಜಿಸುವ ಮೂಲಕ ತಮ್ಮ ಜೀವನೋಪಾಯಕ್ಕೆ ಕೃತಜ್ಞತೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ಆಚರಣೆಯು ಕೇವಲ ಒಂದು ಸಂಪ್ರದಾಯವಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ನಮ್ಮ ವೃತ್ತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಗೌರವವನ್ನು ಮೂಡಿಸುತ್ತದೆ.
ಶಮೀವೃಕ್ಷ ಪೂಜೆ: ಪೌರಾಣಿಕ ಮತ್ತು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಕೊಂಡಿ
ದಸರಾದಂದು ಶಮೀವೃಕ್ಷ (ಬನ್ನಿ ಮರ) ವನ್ನು ಪೂಜಿಸುವುದು ಒಂದು ವಿಶೇಷ ಆಚರಣೆಯಾಗಿದೆ. ಈ ಪೂಜೆಗೆ ಎರಡು ಪ್ರಮುಖ ಪೌರಾಣಿಕ ಹಿನ್ನೆಲೆಗಳಿವೆ. ಮೊದಲನೆಯದಾಗಿ, ಶ್ರೀರಾಮನು ರಾವಣನ ಸಂಹಾರಕ್ಕೆ ತೆರಳುವ ಮೊದಲು ಶಮೀವೃಕ್ಷವನ್ನು ಪೂಜಿಸಿದ್ದನು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಎರಡನೆಯದಾಗಿ, ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ, ಪಾಂಡವರು ತಮ್ಮ ಒಂದು ವರ್ಷದ ಅಜ್ಞಾತವಾಸವನ್ನು ಮುಗಿಸಿದ ನಂತರ, ಬನ್ನಿ ಮರದಲ್ಲಿ ಬಚ್ಚಿಟ್ಟಿದ್ದ ತಮ್ಮ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಪಡೆದು ಕೌರವರ ವಿರುದ್ಧ ವಿಜಯ ಸಾಧಿಸಿದ್ದರು. ಈ ಕಾರಣದಿಂದ ವಿಜಯದಶಮಿಯಂದು ಬನ್ನಿ ಮರವನ್ನು ಪೂಜಿಸಿ, ವಿಜಯವನ್ನು ಬಯಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಎರಡು ಕಥೆಗಳೂ ಒಂದೇ ಆಚರಣೆಗೆ ಪೂರಕವಾಗಿ ನಿಂತಿರುವುದು ಹಬ್ಬದ ಶ್ರೀಮಂತಿಕೆಯನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.
ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ದಸರಾ: ನಾಡಹಬ್ಬದ ಆಚರಣೆಗಳು
ದಸರಾ ಹಬ್ಬದ ಆಚರಣೆಯಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕಕ್ಕೆ ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟ ಸ್ಥಾನವಿದೆ. ಇದು ರಾಜ್ಯದ ಅಧಿಕೃತ ಹಬ್ಬ ಅಥವಾ ‘ನಾಡಹಬ್ಬ’ ಎಂದು ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ.
ವಿಶ್ವ ವಿಖ್ಯಾತ ಮೈಸೂರು ದಸರಾ
ಮೈಸೂರು ದಸರಾ ವಿಶ್ವವಿಖ್ಯಾತವಾಗಿದ್ದು, ಇದರ ವೈಭವವನ್ನು ಕಣ್ತುಂಬಿಕೊಳ್ಳಲು ದೇಶ ವಿದೇಶಗಳಿಂದ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಪ್ರವಾಸಿಗರು ಆಗಮಿಸುತ್ತಾರೆ. 10 ರಿಂದ 11 ದಿನಗಳ ಕಾಲ ನಡೆಯುವ ಈ ಉತ್ಸವದಲ್ಲಿ ಇಡೀ ಮೈಸೂರು ನಗರವು ವರ್ಣರಂಜಿತ ದೀಪಾಲಂಕಾರಗಳಿಂದ ಝಗಮಗಿಸುತ್ತದೆ. ಅರಮನೆಯಲ್ಲಿ ಆಯುಧ ಪೂಜೆ, ನವರಾತ್ರಿ ಪೂಜೆಗಳು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ನಡೆಯುತ್ತವೆ. 2025ರ ಮೈಸೂರು ದಸರಾ ಮಹೋತ್ಸವದ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳ ವೇಳಾಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಈ ಕೆಳಗೆ ನೀಡಲಾಗಿದೆ.
| ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ | ದಿನಾಂಕ (2025) | ಸ್ಥಳ |
| ಗಜ ಪಯಣ ಆರಂಭ | ಆಗಸ್ಟ್ 4 | ವೀರನ ಹೊಸಹಳ್ಳಿ |
| ದಸರಾ ಉದ್ಘಾಟನೆ | ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 22 | ಚಾಮುಂಡಿ ಬೆಟ್ಟ |
| ಮಹಾನವಮಿ – ಆಯುಧ ಪೂಜೆ | ಅಕ್ಟೋಬರ್ 1 | ಮೈಸೂರು ಅರಮನೆ |
| ಜಂಬೂ ಸವಾರಿ – ನಂದಿಧ್ವಜ ಪೂಜೆ | ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2 | ಮೈಸೂರು ಅರಮನೆ |
| ಜಂಬೂ ಸವಾರಿ | ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2 | ಮೈಸೂರು ಅರಮನೆ |
ಜಂಬೂ ಸವಾರಿ: ವೈಭವದ ಮೆರವಣಿಗೆ
ಮೈಸೂರು ದಸರಾದ ಅತ್ಯಂತ ಆಕರ್ಷಕ ಕೇಂದ್ರಬಿಂದು ‘ಜಂಬೂ ಸವಾರಿ’. ವಿಜಯದಶಮಿಯಂದು ನಡೆಯುವ ಈ ಮೆರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಚಿನ್ನದ ಅಂಬಾರಿಯಲ್ಲಿ ತಾಯಿ ಚಾಮುಂಡೇಶ್ವರಿಯ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಅಲಂಕರಿಸಿದ ಆನೆಯು ಹೊತ್ತು ಸಾಗುತ್ತದೆ. ಮೆರವಣಿಗೆಯು ಮೈಸೂರು ಅರಮನೆಯಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಿ ಬನ್ನಿಮಂಟಪದಲ್ಲಿ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಈ ಮೆರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯದ ವಿವಿಧ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ತಂಡಗಳು, ಜಾನಪದ ಕಲಾ ಪ್ರಕಾರಗಳು, ಸ್ತಬ್ಧಚಿತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಪೊಲೀಸ್ ಬ್ಯಾಂಡ್ಗಳು ಪಾಲ್ಗೊಂಡು ಕಣ್ಮನ ಸೆಳೆಯುತ್ತವೆ.
ಇತರೆ ವಿಶಿಷ್ಟ ಆಚರಣೆಗಳು
ಕರ್ನಾಟಕದ ಇತರ ಭಾಗಗಳಲ್ಲೂ ದಸರಾ ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿ ಆಚರಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಮಡಿಕೇರಿ ದಸರಾವು ‘ಕರಗ’ ಉತ್ಸವಗಳಿಗೆ ಮತ್ತು ರಾಕ್ಷಸ ಸಂಹಾರದ ಕಲಾಕೃತಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ‘ದಶ ಮಂಟಪಗಳ’ ಮೆರವಣಿಗೆಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಇದು ನಾಡಿನೊಳಗಿನ ವೈವಿಧ್ಯಮಯ ಆಚರಣೆಗಳನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.
ಭಾರತದಾದ್ಯಂತ ದಸರಾ ಆಚರಣೆಗಳು: ವೈವಿಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಏಕತೆ
ದಸರಾ ಹಬ್ಬದ ಮೂಲ ಸಂದೇಶ ಎಲ್ಲೆಡೆ ಒಂದೇ ಆಗಿದ್ದರೂ, ಭಾರತದ ವಿವಿಧ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ವಿಭಿನ್ನ ರೀತಿಗಳಲ್ಲಿ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯು ಭಾರತದ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯ ಶ್ರೀಮಂತಿಕೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ.
- ಉತ್ತರ ಭಾರತದ ‘ದಶೇರಾ’: ಇಲ್ಲಿ ದಸರಾವನ್ನು ಶ್ರೀರಾಮನ ವಿಜಯೋತ್ಸವ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ರಾಮಾಯಣದ ಕಥೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ‘ರಾಮಲೀಲಾ’ ನಾಟಕಗಳು ಒಂಬತ್ತು ದಿನಗಳ ಕಾಲ ನಡೆಯುತ್ತವೆ. ವಿಜಯದಶಮಿಯಂದು ರಾವಣ, ಕುಂಭಕರ್ಣ ಮತ್ತು ಮೇಘನಾದರ ದಹನವನ್ನು ಆಯೋಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
- ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ‘ದುರ್ಗಾ ಪೂಜಾ’: ಇದು ದುರ್ಗಾದೇವಿಯ ಪೂಜೆಗೆ ಮೀಸಲಾದ ಹಬ್ಬವಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಭವ್ಯವಾದ ದುರ್ಗಾ ವಿಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿ, ಐದು ದಿನಗಳ ಕಾಲ ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕೊನೆಯ ದಿನ, ವಿಜಯದಶಮಿಯಂದು, ದುರ್ಗಾ ವಿಸರ್ಜನೆಯನ್ನು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ, ಅಲ್ಲಿ ವಿಗ್ರಹಗಳನ್ನು ಮೆರವಣಿಗೆಯ ಮೂಲಕ ನದಿಯಲ್ಲಿ ವಿಸರ್ಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
- ಗುಜರಾತ್ನ ‘ನವರಾತ್ರಿ’: ಗುಜರಾತ್ನಲ್ಲಿ ದಸರಾವು ‘ನವರಾತ್ರಿ’ ಎಂಬ ನೃತ್ಯೋತ್ಸವಕ್ಕೆ ಸಮಾನವಾಗಿದೆ. ಈ ಹಬ್ಬದ ಮುಖ್ಯ ಆಕರ್ಷಣೆಯು ‘ಗರ್ಬಾ’ ಮತ್ತು ‘ದಾಂಡಿಯಾ ರಾಸ್’ ನೃತ್ಯಗಳು. ದುರ್ಗಾ, ಲಕ್ಷ್ಮಿ, ಮತ್ತು ಸರಸ್ವತಿ ದೇವಿಯರನ್ನು ಪೂಜಿಸುವ ಈ ಹಬ್ಬದಲ್ಲಿ, ನೃತ್ಯಗಾರರು ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲಾದ ಮಾತೃದೇವತೆಯ ವಿಗ್ರಹದ ಸುತ್ತಲೂ ವೃತ್ತಾಕಾರದಲ್ಲಿ ನರ್ತಿಸುತ್ತಾರೆ.
ದಸರಾ ಸಂದೇಶ ಮತ್ತು ಆಧುನಿಕ ಬದುಕು
ದಸರಾ ಹಬ್ಬವು ರಾಜರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಆರಂಭಗೊಂಡರೂ, ಇಂದು ‘ಜನತಾ ದಸರಾ’ವಾಗಿ ರೂಪಾಂತರಗೊಂಡಿದೆ. ಇದು ಕೇವಲ ಒಂದು ರಾಜಮನೆತನದ ಆಚರಣೆಯಾಗಿ ಉಳಿಯದೆ, ಎಲ್ಲ ವರ್ಗದ ಜನರು ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುವ, ಹೊಸ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ ‘ನಿತ್ಯನೂತನ’ವಾಗಿ ವಿಕಸನಗೊಂಡಿದೆ. ಈ ಹಬ್ಬವು ತನ್ನ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಸೊಬಗು ಮತ್ತು ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡು, ನಾಡಿನ ಜನತೆಯನ್ನು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕವಾಗಿ ಒಗ್ಗೂಡಿಸುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿದೆ.
ಮೈಸೂರು ಅರಮನೆಯಲ್ಲಿರುವ ಚಿನ್ನದ ಸಿಂಹಾಸನ, ಇದನ್ನು ‘ಉರಿಗದ್ದುಗೆ’ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ, ಅದರ ಮೇಲೆ ಕೆತ್ತಲಾದ ಸತ್ಯಮೇವೋದ್ಧಾರಮ್ಯಹಂ (ನಾನು ಸತ್ಯವನ್ನು ಮಾತ್ರ ಎತ್ತಿ ಹಿಡಿಯುತ್ತೇನೆ) ಎಂಬ ಘೋಷವಾಕ್ಯವು ಅತ್ಯಂತ ಆಳವಾದ ಸಂದೇಶವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ರಾಜರು ದಸರಾ ಆಚರಣೆಯನ್ನು ಕೇವಲ ವೈಭವದ ಪ್ರದರ್ಶನಕ್ಕಾಗಿ ನಡೆಸುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ಸತ್ಯ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯವನ್ನು ಎತ್ತಿಹಿಡಿಯುವ ತಮ್ಮ ನೈತಿಕ ಸಂಕಲ್ಪವನ್ನು ನೆನಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದರು ಎಂಬುದನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ದಸರಾದಂತಹ ಹಬ್ಬಗಳು ಕೇವಲ ಪ್ರಾಚೀನ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳಲ್ಲ, ಬದಲಾಗಿ ನಮ್ಮ ಆಧುನಿಕ ಬದುಕಿಗೆ ಸತ್ಯ, ನ್ಯಾಯ ಮತ್ತು ಸದ್ಗುಣಗಳ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ನೆನಪಿಸುವ ಮೌಲ್ಯಯುತ ಸಾಧನಗಳಾಗಿವೆ.
ದಸರಾ FAQಗಳು: ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕೇಳಲಾಗುವ ಪ್ರಶ್ನೆಗಳು
1. ದಸರಾ ಏಕೆ ಹತ್ತು ದಿನಗಳ ಹಬ್ಬ?
ದಸರಾ ಹಬ್ಬವು ಒಂಬತ್ತು ರಾತ್ರಿಗಳ ನವರಾತ್ರಿ ಆಚರಣೆಗಳ ಮುಕ್ತಾಯದ ದಿನವಾದ ದಶಮಿ ತಿಥಿಯಂದು ಬರುತ್ತದೆ. ಒಟ್ಟು ಹತ್ತು ದಿನಗಳ ಕಾಲ ಈ ಹಬ್ಬದ ಆಚರಣೆಗಳು ನಡೆಯುತ್ತವೆ.
2. ಆಯುಧ ಪೂಜೆಯನ್ನು ಯಾವಾಗ ಮತ್ತು ಏಕೆ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ?
ಆಯುಧ ಪೂಜೆಯನ್ನು ನವರಾತ್ರಿಯ ಒಂಬತ್ತನೇ ದಿನ, ಮಹಾನವಮಿಯಂದು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ದುಷ್ಟ ರಾಕ್ಷಸರನ್ನು ಸಂಹರಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಪೂಜಿಸಿ ಕೃತಜ್ಞತೆ ಸಲ್ಲಿಸುವ ದಿನವಾಗಿದೆ.
3. ವಿಜಯದಶಮಿ ದಿನದಂದು ಏನು ಮಾಡಬೇಕು?
ವಿಜಯದಶಮಿ ದಿನವು ಯಾವುದೇ ಹೊಸ ಕೆಲಸವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲು ಅತ್ಯಂತ ಮಂಗಳಕರವಾಗಿದೆ. ಈ ದಿನ ಜನರು ತಮ್ಮೊಳಗಿನ ದುರ್ಗುಣಗಳನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಲು ಸಂಕಲ್ಪ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಹೊಸ ಉದ್ಯಮಗಳು, ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ಶುಭ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲು ಈ ದಿನವನ್ನು ಪ್ರಶಸ್ತವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
4. ಮೈಸೂರು ದಸರಾದಲ್ಲಿ ಜಂಬೂ ಸವಾರಿ ಎಂದರೆ ಏನು?
ಮೈಸೂರು ದಸರಾದ ಪ್ರಮುಖ ಆಕರ್ಷಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ಜಂಬೂ ಸವಾರಿ, ವಿಜಯದಶಮಿಯಂದು ನಡೆಯುವ ವೈಭವದ ಮೆರವಣಿಗೆಯಾಗಿದೆ. ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಅಲಂಕರಿಸಿದ ಆನೆಯ ಮೇಲೆ ಚಿನ್ನದ ಅಂಬಾರಿಯಲ್ಲಿ ತಾಯಿ ಚಾಮುಂಡೇಶ್ವರಿಯ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ಇಟ್ಟು ಮೆರವಣಿಗೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ.
ಸಾರಾಂಶ ಮತ್ತು ದಸರಾ ಹಬ್ಬದ ಶುಭಾಶಯಗಳು
ದಸರಾ ಹಬ್ಬವು ಕೇವಲ ಪೌರಾಣಿಕ ಕಥೆಗಳು ಅಥವಾ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಘಟನೆಗಳ ಪುನರಾವರ್ತನೆಯಲ್ಲ. ಇದು ದುಷ್ಟಶಕ್ತಿಯ ಮೇಲೆ ಸದ್ಗುಣದ ಶಾಶ್ವತ ವಿಜಯ, ಅಹಂಕಾರದ ಮೇಲೆ ನಮ್ರತೆಯ ಗೆಲುವು ಮತ್ತು ಅಜ್ಞಾನದ ಮೇಲೆ ಜ್ಞಾನದ ಮೇಲುಗೈಯನ್ನು ಸಾರುವ ಹಬ್ಬವಾಗಿದೆ. ಭಾರತದಾದ್ಯಂತ ವಿವಿಧ ರೂಪಗಳಲ್ಲಿ ಆಚರಿಸಲ್ಪಡುವ ಈ ಹಬ್ಬವು, ದೇಶದ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯಲ್ಲಿನ ಏಕತೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ದಸರಾ ಹಬ್ಬವು ನಿಮ್ಮೆಲ್ಲರ ಬಾಳಿನಲ್ಲಿ ಸಂತೋಷ, ಸಮೃದ್ಧಿ, ಶಾಂತಿ ಮತ್ತು ಯಶಸ್ಸನ್ನು ತರಲಿ.
ನಿಮಗೂ ಮತ್ತು ನಿಮ್ಮ ಕುಟುಂಬದವರಿಗೂ ದಸರಾ ಹಾಗೂ ವಿಜಯದಶಮಿಯ ಹಾರ್ದಿಕ ಶುಭಾಶಯಗಳು.
